Tổng quan
Cơ quan công bố: Thanh tra Chính phủ.
Nội dung: Kết luận thanh tra việc chấp hành pháp luật về phát hành và sử dụng nguồn vốn từ trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) giai đoạn 1/1/2015 – 30/6/2023.
Đối tượng thanh tra:
Tổng cộng 67 tổ chức phát hành, gồm:
5 ngân hàng thương mại cổ phần
37 công ty cổ phần
25 công ty TNHH
Nhóm tổ chức tín dụng bị “điểm danh”
Các ngân hàng gồm:
ACB (Ngân hàng TMCP Á Châu)
VIB (Ngân hàng TMCP Quốc tế Việt Nam)
OCB (Ngân hàng TMCP Phương Đông)
Cùng 2 ngân hàng khác (không nêu rõ tên trong đoạn trích).
Tổng hoạt động phát hành (2015–2023):
386 mã TPDN được phát hành (không chuyển đổi, không kèm chứng quyền, không có tài sản bảo đảm).
Tổng giá trị: 255.107 tỷ đồng.
Kỳ hạn: 1–10 năm.
Mục đích: tăng quy mô vốn, bổ sung vốn cấp 2, phục vụ nhu cầu tín dụng.
Đến 30/6/2023: còn 173 mã TPDN lưu hành, tổng giá trị 97.829 tỷ đồng.
Kết luận sai phạm chính
1. Sử dụng vốn sai mục đích
Ba ngân hàng bị nêu đích danh (trong đó có ACB) sử dụng tiền thu từ TPDN không đúng mục đích trong phương án phát hành.
Cụ thể – ACB:
Trái phiếu TPACB2018/10Y:
Phát hành 2.200 tỷ đồng, mục đích cho vay trung dài hạn.
Thực tế giải ngân:
276,55 tỷ trung dài hạn.
2.388,04 tỷ ngắn hạn.
Trái phiếu ACB.2019.04:
Phát hành 1.500 tỷ đồng, mục đích tương tự.
Thực tế giải ngân:
197,87 tỷ trung dài hạn.
2.613,87 tỷ ngắn hạn.
→ Phần lớn vốn bị dùng sai mục đích (cho vay ngắn hạn).
2. Không thực hiện trách nhiệm quản lý nguồn vốn TPDN
5 ngân hàng không tách bạch nguồn vốn từ TPDN, hòa lẫn vào dòng vốn chung nên:
Không thể xác định khoản vay cụ thể nào dùng vốn TPDN.
Không thể kiểm soát việc sử dụng vốn theo đúng phương án phát hành.
3. Công bố thông tin vi phạm
Chậm công bố thông tin hoặc công bố sai nội dung về:
Tình hình sử dụng tiền từ TPDN.
Lãi suất cố định TPDN (chênh lệch với mức của NHNN).
Thiếu căn cứ khi áp dụng lãi suất cố định.
Hệ quả và yêu cầu xử lý
Thanh tra Chính phủ yêu cầu:
5 ngân hàng (ACB, VIB, OCB…) chấm dứt vi phạm, rà soát – khắc phục – xử lý hậu quả.
Thực hiện nghiêm chỉ đạo của:
Thanh tra Ngân hàng Nhà nước (NHNN)
Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội
Kiến nghị và giải pháp
Đối với Bộ Tài chính:
Chủ trì sửa đổi, bổ sung nghị định về phát hành TPDN, đặc biệt:
Quy định rõ trách nhiệm tổ chức phát hành.
Làm rõ mối liên hệ giữa mục đích sử dụng vốn – khối lượng phát hành.
Phối hợp NHNN quy định tổ chức tín dụng phải mở sổ/tài khoản riêng để theo dõi, quản lý vốn TPDN.
Đối với Ngân hàng Nhà nước:
Tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát việc phát hành, sử dụng, đầu tư TPDN trong toàn hệ thống ngân hàng.
